۱- آشنایی با برنامه
پدر/ مادر عزیز، به برنامه‌ی آموزشی- درمانی ۱۰ قسمتی ما برای رفع مشکلات اضطرابی فرزندتون خوش اومدین. در این برنامه به فرزند شما مهارت‌های زیادی را آموزش می‌دهیم اما به پشتیبانی، تشویق و همراهی شما هم نیاز داریم. همون‌طور که می‌دونید نوجوانی سن استقلال و اهمیت همسالانه و فرزند شما نیاز به حریم و فضای خصوصی خودش داره ولی ما از شما می‌خواهیم که در عین حفظ این فضا با رضایت فرزندتون به عنوان یک حامی در تمام این جلسات درمان مجازی حضور فعال داشته باشید و روی انجام تمرین‌ها و تکالیفی که به او داده میشه، نظارت داشته باشید. یادتون باشه در این مورد حتما با فرزندتون صحبت کنید و ازش در این مورد نظرخواهی کنید. ما محتویات آموزشی هر جلسه رو در اختیار شما هم قرار میدیم تا در جریان مطالب و جلسات درمانی فرزندتون در طول این برنامه‌ی درمانی باشید. در واقع نقش شما در اینجا علاوه بر ورود به برنامه و تکمیل هر قسمت از جلسات مانند فرزندتون، به نوعی دستیار درمانگر ما هم هست. وقتی وارد برنامه میشید از ۱ تا ۱۰ جلسه مجازی رو می بینید که فقط به جلسه اول دسترسی دارید و جلسات بعدی قفل شده، به محض تکمیل جلسه اول، جلسه بعدی برای شما باز میشه. درمانگر ما سه بار در طول هفته به پیشرفت کار شما و فرزندتون نظارت می‌کنه و بازخورد میده. اگر در طول این ۱۰ جلسه مجازی سوالی هم داشتید می‌تونید به درمانگر ما از طریق صفحه‌ی ارتباط با درمانگر، پیام بدید.
۲- مفهوم اضطراب و ترس
اضطراب:
احساس اضطراب با کلمات مختلفی توصیف میشه:
استرس دلهره
نگرانی آشفتگی
ترس بی‌قراری
نا‌آرامی وحشت
در حالیکه همه‌ی آدم‌ها اضطراب رو تجربه می‌کنن، بعضی از ما اون رو بیشتر احساس می‌کنیم، بعضی از ما عمیق‌تر، بعضی کمتر و بعضی با شدت کمتر. تجربه‌ی شما از اضطراب بستگی به عوامل زیر داره:
۱- ژنتیک: والدین و اجداد شما چطور اضطراب رو تجربه می‌کردن
۲- عوامل شیمیایی مرتبط با مغز
۳- حوادث زندگی: موقعیت‌هایی که در زندگی با اونها مواجه شدین
۴- شخصیت: اینکه شما چطور به اتفاقات و موقعیت‌های زندگی‌تون نگاه می‌کنید و چطور اونها رو تعبیر و تفسیر می‌کنید
ژنتیک، عوامل شیمیایی و حوادث زندگی، عواملی هستن که شما کنترلی روی اونها ندارین یا کنترل خیلی کمی دارید اما شخصیت یا همون شیوه‌ای که حوادث زندگی رو درک و تفسیر می‌کنید، چیزیه که کنترل زیادی روی اون دارید. به همین دلیل تمرکز اصلی بیشتر فعالیت‌ها در این برنامه‌ی آموزشی هم کمک به فرزند شما برای شناسایی اشتباهاتی است که تاکنون در واکنش به موقعیت‌های زندگی مرتکب شده و پیشنهاد راهکارهایی برای درک بهتر و اصلاح شیوه‌ی تفسیر اتفاقات زندگی برای کاهش اضطراب.
فیزیولوژی اضطراب:
بدن انسان برای بقا برنامه ریزی شده. وقتی با تهدیدی مثل یک شیر درنده مواجه میشه، مغز، سیگنال «تهدید» می‌فرسته و بدن با ترشح هورمون‌هایی مثل آدرنالین به درون خون، پاسخ میده. این هورمون‌ها بدن رو به سرعت قوی و سریع می‌کنن تا بتونه با شیر مبارزه کنه (جنگ) یا خیلی سریع فرار کنه ( گریز) یا یه واکنش دیگه نشون بده که بهش میگن میخکوب شدن یا فریز شدن. بعد از اینکه انسان فرار یا مبارزه کرد، هورمون‌ها پراکنده میشن و فیزیولوژی بدن فورا به حالت نرمال قبلی برمی‌گرده.
در دنیای امروز بدن ما هنوز هنگام مواجهه با یک تهدید، هورمون‌های استرس رو ترشح می‌کنه. آزادسازی هورمون‌ها باعث میشه قندخون، ضربان قلب، فشار خون و نبض بالا بره، سیستم گوارش کند بشه، مردمک چشم گشاد بشه و تنفس ما کم کوتاه و کم عمق بشه. در حالیکه این تغییرات، ما رو برای واکنش سریع آماده می‌کنه، ولی معمولا ما چنین واکنشی نداریم بنابراین هورمون‌های ما پراکنده نمیشن و در نتیجه تجمع اونها در خون باعث افزایش اضطراب میشن.
مثلا وقتی سر جلسه‌ی امتحان، معلم ریاضی برگه‌ی امتحان رو به فرزند شما میده، وقتی می‌بینه جواب هیچ کدوم از سوالا رو نمی‌دونه احتمالا مضطرب میشه. توی این شرایط نه می‌تونه با معلم ریاضی جنگ کنه و نه از کلاس فرار کنه! پس همون طور که روی صندلی نشسته، اضطراب شکل می‌گیره. اضطراب وقتی شکل گرفت ما رو در برابر مشکلات فیزیکی و هیجانی آسیب پذیر می‌کنه. برای سلامت ماندن باید راههایی برای اجتناب از مواد شیمیایی اضطراب یا پراکنده کردن آنها پیدا کرد.
تفاوت ترس و اضطراب:
فرض کنید شما از عنکبوت می‌ترسید و یه عنکبوت بزرگ جلوی پاتون می‌بینید. اون لحظه یا عنکبوت رو له می‌کنید یا پا به فرار می‌گذارید. ترس، پاسخ هیجانی نرمال به یک تهدید واقعیه که ما رو برای نشون دادن واکنش مناسب به محرک ترس‌آور که حمله یا فرار هست، آماده می‌کنه.
حالا فرض کنید به شما می‌گفتن یه عنکبوت نزدیک شماس و ممکنه دور و برتون پیداش بشه ولی زمان دقیقش رو نمی‌دونستین. احتمالا نگران و وحشت زده و پر از استرس می‌شدید. اضطراب، ترس و نگرانی از یک تهدیده که ممکنه به زودی اتفاق بیفته. مغز در حالت وحشت قرار می‌گیره در حالیکه هیچ تهدید واقعی در لحظه وجود نداره. وقتی اضطراب، مداوم و شدید باشه، می‌تونه منجر به اختلالات اضطرابی بشه.
۳- علائم بدنی اضطراب
نشانه‌های بدنی اضطراب شامل موارد زیر است:
- تپش قلب
- ناراحتی معده یا اسهال
- سردرد
- احساس خستگی
- مشکل در خوابیدن
- احساس بی‌قراری
- تنگی نفس
- سرد شدن، عرق کردن یا بی‌حس شدن دست یا پا
- خشکی دهان
- حالت تهوع
- احساس تنش در عضلات
- سرگیجه
۴- علل اضطراب
عوامل زیر به عنوان علل اصلی اضطراب در نظر گرفته می‌شوند:
عوامل زیست‌شناختی و جسمانی
در افراد مضطرب، مقدار بعضی از هورمون‌ها غیرعادی است؛ بنابراین، هر چیزی باعث اختلال در سیستم هورمونی شود، برای بدن خطر به حساب می‌آید. بارداری، کم‌کاری تیروئید، پایین بودن قند خون و بی نظمی ضربان قلب از جمله این عوامل‌اند
عوامل محیطی و اجتماعی
عوامل اجتماعی و ارتباطی بسیاری باعث به‌وجود آمدن اضطراب در افراد می‌شود؛ مانند مشکلات خانوادگی و احساس جدایی و طردشدگی. از جمله عوامل محیطی می‌توان تغییرات ناگهانی و غیر منتظره همچون زلزله، بیماری و مرگ یکی از نزدیکان را نام برد.
عوامل ﮊنتیکی و ارثی
یکی از مهمترین عوامل اضطراب، ﮊنتیک است و احتمال اضطراب در فرزندان افراد مضطرب بسیار بالاست. البته الگو قرار دادن رفتار پدر و مادر و یادگیری و تکرار کارهای آنان نقش مهمی در اضطراب فرزندان دارد (عامل اجتماعی) ولی تحقیقات و بررسی‌های انجام شده بر روی حیوانات و دوقلوهایی که با هم یا جدا از هم زندگی می‌کنند و از والدین مضطرب به دنیا آمده‌اند، نشان می‌دهند که عوامل ﮊنتیکی نیز بسیار موثرند. با وجود این، به‌نظر نمی‌رسد که ﮊن به خصوصی در این مورد نقش داشته باشد بلکه ترکیب بعضی از ﮊن‌ها چنین پیامدی دارد. طبق آخرین تحقیقات، عوامل ﮊنتیکی در بعضی انواع اضطراب مانند اختلال ترس از مکان‌های بازی نقش زیادی دارد.
۵- امید واقعی به درمان تخصصی
دو نوع درمان برای اضطراب اجتماعی وجود داره: دارویی و روانشناختی.
یکی از انواع درمانهای روانشناختی، درمان شناختی رفتاری یا CBT هست که طبق تحقیقات، موفقیت آمیزترین درمان برای این اختلال شناخته شده. این درمان در حال حاضر با پیشرفت تکنولوژی به شکل اینترنتی در سراسر دنیا انجام میشه که ما این شکل نوین درمانی رو برای اولین بار در ایران از طریق این برنامه به شما ارائه میدیم. امیدوارم با مشارکت فعال و مستمرتون بهترین نتیجه رو از این برنامه بگیرید.
