۱- آشنایی با برنامه
پدر/ مادر عزیز، به برنامه‌ی آموزشی- درمانی ۱۰ قسمتی ما برای رفع مشکلات اضطرابی فرزندتون خوش اومدین. در این برنامه به فرزند شما مهارتهای زیادی را آموزش می‌دهیم اما به پشتیبانی، تشویق و همراهی شما هم نیاز داریم. همون‌طور که میدونید نوجوانی سن استقلال و اهمیت همسالانه و فرزند شما نیاز به حریم و فضای خصوصی خودش داره ولی ما از شما می‌خواهیم که در عین حفظ این فضا به عنوان یک حامی در تمام این جلسات درمان مجازی حضور فعال داشته باشید و روی انجام تمرین‌ها و تکالیفی که به فرزندتون داده میشه، نظارت داشته باشید. یادتون باشه در این مورد حتما با فرزندتون صحبت کنید و ازش در این مورد نظرخواهی کنید. ما محتویات آموزشی هر جلسه رو در اختیار شما هم قرار میدیم تا در جریان مطالب و جلسات درمانی و تکالیف فرزندتون در طول این برنامه‌ی درمانی باشید. در واقع نقش شما در اینجا علاوه بر ورود به برنامه و تکمیل هر قسمت از جلسات مانند فرزندتون، به نوعی دستیار درمانگر هم هست. وقتی وارد برنامه میشید از ۱ تا ۱۰ جلسه مجازی رو می بینید که فقط به جلسه اول دسترسی دارید و جلسات بعدی قفل شده، به محض تکمیل جلسه اول، جلسه بعدی برای شما باز میشه. درمانگر ما سه بار در طول هفته به پیشرفت کار شما و فرزندتون نظارت میکنه و بازخورد میده. اگر در طول این ۱۰ جلسه مجازی سوالی هم داشتید می‌تونید به درمانگر ما از طریق صفحه‌ی ارتباط با درمانگر، پیام بدید.
۲- معرفی اختلال
در این قسمت در مورد اضطراب اجتماعی که شایع‌ترین نوع اضطرابه، با شما صحبت می‌کنیم. ابتدا برا اینکه بتونید کمی دنیا رو از نگاه یک فرد مبتلا به اضطراب اجتماعی ببینید، با چند نمونه از افکاری که در موقعیت‌های اجتماعی از ذهنشون می‌گذره آشنا بشید:
- آدما از حرف زدن با من خسته می‌شن
- همه به من زل زدن
- اونا دارن به من می‌خندن
- مردم از من فاصله می‌گیرن
- همه دارن باهم حرف میزنن ولی هیچ کس با من حرف نمیزنه
در واقع این افراد از نوعی بدگمانی اجتماعی رنج می برن. ویژگی اصلی اونها ترس شدید از نظر و قضاوت منفی دیگران درباره خودشونه. اولین نشانه‌ی اضطراب اجتماعی دوری کردن یا اجتناب از موقعیت اجتماعیه. ( من به اون مهمونی نمیرم، من توی کلاس صحبت نمی‌کنم... چون اگر اجتناب کنم، دیگه احساس تنهایی و طرد شدن نمی‌کنم و مجبور نیستم با اون حس ناامنی که تو موقعیت‌های اجتماعی بهم دست میده کناربیام و اینطوری که اصلن تو اون موقعیت قرار نگیرم حس بهتری دارم )
به این ترتیب بخشی از زندگی رو از دست میدن و اینجاست که تازه احساس تنهایی به سراغشون میاد و با خودشون میگن : هیچ کس منو به مهمونی دعوت نمیکنه، هیچ کس منو به گروه چت راه نمیده، هیچ کس با من حرف نمیزنه...
با اینکه در واقع این خود فرد هست که از موقعیت‌ها کناره گیری کرده و وضعیت فعلی رو برای خودش ساخته. اتفاقی که برای یک فرد مبتلا به اضطراب اجتماعی می افته اینه که مردم رو کنار میزنه تا راحت باشه و بعد احساس طرد شدن و کنارگذاشته شدن بهش دست میده!
نشانه‌های این اختلال میتونه انقدر شدید باشه که زندگی عادی نوجوان رو مختل کنه. نوجوانان و کودکانی که مبتلا به این نوع اضطراب هستند دوستان کمی دارند یا هیچ دوستی ندارند، تمایل به مدرسه رفتن ندارند. اگه فرزند شما در دوست پیدا کردن مشکل داره یا در فعالیت های گروهی شرکت نمیکنه به نظر میرسه نیاز به کمک یه روانشناس داره چون مثل خجالتی بودن نیست که گاهی خودبخود از بین میره. عواقب اضطراب اجتماعی اگه درمان نشه موارد زیره:
-احساس تنهایی
-اعتماد به نفس پایین
-افت تحصیلی در مدرسه
-افسردگی
موقعیت های اجتماعی که باعث افزایش اضطراب این دسته از نوجوانان می شوند عبارتند از:
-جواب دادن به سوال سر کلاس
-پرسیدن سوال از معلم سر کلاس
-کلاس‌های ورزش
-نوشتن روی تخته کلاس
-حضور در جمع ها و مهمانی‌ها
-خرید کردن و تعاملات اجتماعی
معمولا در ۱۳ سالگی نوجوانان دچار این مشکل می‌شوند ولی در سنین پایین تر هم امکان ابتلا هست.
نشانه های جسمی اضطراب اجتماعی در نوجوانان:
- دل درد
-حال تهوع
-ضربان قلب سریع
- تنگی نفس
-سرگیجه
- خشک شدن دهان
-سرخ شدن صورت
-سردرد
شناسایی و درمان به موقع این مشکل می تونه از شدید شدنش و اختلالات دیگه در بزرگسالی جلوگیری کنه. علت اضطراب اجتماعی میتونه ژنتیک باشه یا محیط. عوامل محیطی که می‌تونند خطر ابتلا به اختلال اضطراب اجتماعی را افزایش دهند:
-عوامل ژنتیکی
-عوامل استرس‌زای محیطی
-سبک‌های فرزندپروری
ممکنه بپرسید من به عنوان پدر/مادر چطور می‌تونم به فرزندم برای مشکل اضطرابش کمک کنم؟ اینکه فقط اونا رو مجبور کنید در موقعیت های اجتماعی قرار بگیرن هیچ کمکی به اونا نمیکنه. مثلا گفتن اینکه: به فلان مهمونی بیا! با مردم صحبت کن! برو برای خودت دوست پیدا کن! از خونه بیا بیرون!
شنیدن این حرفا فقط حس بدتری به اونا میده چون ترس از طرد شدن در اونها انقدر قویه که ریسک نمی‌کنن و خودشون رو تو این موقعیت ها قرار نمیدن. پس به جای اینکه بگیم برو خودتو با این موقعیت ها مواجه کن و این چنین توصیه های رفتاری بکنیم، بهتره از قسمت فکر و شناخت وارد بشیم و افکار اونها رو در مورد خودشون و دنیای اطراف و آدمها بررسی کنیم و تغییر بدیم. ما در این برنامه گام به گام به شما و فرزندتون آموزش میدیم که چطور از طریق افکارشون بتونن بر اضطراب اجتماعی غلبه کنند. امیدوارم کمک و حمایت شما تا آخرین جلسه ادامه داشته باشه.
۳- امید واقعی به درمان تخصصی
دو نوع درمان برای اضطراب اجتماعی وجود داره: دارویی و روانشناختی.
یکی از انواع درمانهای روانشناختی، درمان شناختی رفتاری یا CBT هست که طبق تحقیقات، موفقیت آمیزترین درمان برای این اختلال شناخته شده. این درمان در حال حاضر با پیشرفت تکنولوژی به شکل اینترنتی در سراسر دنیا انجام میشه که ما این شکل نوین درمانی رو برای اولین بار در ایران از طریق این برنامه به شما ارائه میدیم. امیدوارم با مشارکت فعال و مستمرتون بهترین نتیجه رو از این برنامه بگیرید.
۴-معرفی CBT/ ICBT (والدین)
درمان سی بی تی یا شناختی-رفتاری طبق تحقیقات، یکی از کارآمدترین و موثرترین درمانها برای اضطراب اجتماعیه. یک شیوه‌ی درمانی کوتاه مدت و فعاله که روی اهداف و مشکلات فعلی تمرکز داره نه زمان گذشته. همون طور که میدونید هر روش درمانی بر پایه‌ی یک نظریه یا تئوری بنا شده.
تئوری این نوع درمان به این شکل تعریف میشه:
افکار ما در موقعیت‌های مختلف، رفتار و احساس ما رو تحت تاثیر قرار میده. در واقع ما هرطور فکر کنیم، همان‌طور هم احساس می‌کنیم و رفتار‌های ما متناسب با همون افکار و احساسات، شکل می‌گیرند. افکار و احساسات ما جدا از هم هستن و گاهی تشخیص اونها از از هم سخت میشه.
احساسات یا هیجان‌های اصلی که همه‌ی ما تجربه می‌کنیم شامل:
-ترس : وقتی بروز میکنه که با یک موقعیت خطرناک و تهدیدآمیز مواجه می‌شیم.
-خشم : وقتی به وجود میاد که با یک مانعی روبرو می‌شیم.
-غم : آزاردهنده‌ترین احساس آدم که بعد از شکست یا جدایی به وجود میاد.
-شادی: احساس خوشایند که بعد از یک موفقیت، پیشرفت، خبر خوب و.. بروز میکنه.
نمونه‌ی افکاری که تجربه می‌کنیم شامل:
-حالا همه می‌فهمند چقدر احمق هستم
-این ثابت میکنه من بی عرضه ام
-باید زودتر او رو می‌شناختم
-حتما دوستم از من ناراحته که جوابم رو نداد
نمونه‌ی رفتارهایی که انجام می‌دهیم شامل:
- اجتناب(دوری) کردن از چیزی
- منزوی شدن، فاصله گرفتن
-پرخوری
-فرار از موقعیت
در واقع سی بی تی به ما یاد میده که چطور افکارمون، احساسات و رفتارمون رو تحت تاثیر قرار میده و بعد مهارتهای مختلفی برای کنار اومدن با مشکلات مختلف به ما یاد میده. به طور مثال شما ممکنه یه اشتباه ساده بکنید مثل سوزوندن غذا. این موقعیت می تونه باعث بشه شما فکر بد در مورد خودتون بکنین و این باعث بشه احساس بی ارزشی و بی کفایتی کنین و در نهایت از غذا پختن دست بکشین.
در طول روزها و ماهها این چرخه افکار و احساس و رفتار می تونه انقدر تکرار بشه که مثل عادت بشه. فرزند شما بیشتر و بیشتر از موقعیت های اجتماعی دوری میکنه و هر چی بیشتر این کار و بکنه اوضاع بدتر میشه.
سی بی تی کمک میکنه این چرخه شکسته بشه و نشون میده چه افکار و احساسات و رفتارهایی باعث ایجاد این مشکلات شده. این درمان کمک میکنه افکار منفی رو پیدا کنید و اونها رو مورد آزمایش قرار بدین، موارد اشتباه رو اصلاح کنید تا احساس و رفتار هم تغییر کنند و برای موارد صحیح، حل مساله کنید که در بخش‌های بعدی این برنامه به شما آموزش میدیم. بنابراین سی بی تی آدمها رو درباره‌ی فکرهاشون آگاه میکنه تا بفهمن به چی دارن فکر می‌کنن و کدوم فکرها و احساسات منفی‌شون واقعیه و کدوم نه. به کدوم اضطراب‌ها باید بها بدن و راه مقابله باهاش رو یاد بگیرن و کدوم‌ها رو نادیده بگیرن.
سی بی تی برای هر مشکل و اختلالی می تونه موثر باشه و به روشهای متفاوتی مثل درمان انفرادی، گروهی، کتابهای خودیاری و آنلاین انجام میشه. توی این برنامه با سی بی تی آنلاین یا اینرنتی به فرزند شما کمک می‌کنیم که توی جمع بتونه اضطرابش رو کنترل کنه و راحت تر دوست پیدا کنه و با آدما ارتباط برقرار کنه.
